In Nederland hebben circa 2,5 miljoen mensen vanaf 16 jaar moeite met taal en/of rekenen. Op de totale beroepsbevolking is dat 1 op de 5 mensen. Ik vind dat schokkend. Als je even stil staat bij wat dat voor gevolgen kan hebben, slaat je de schik om het hart.
Voorlezen aan je kinderen, handleidingen, formulieren invullen, kranten en huis-aan-huisbladen, hypotheek- en verzekeringsdocumenten, bijsluiters, ondertitelingen tijdens het journaal etc. vormen allemaal middelen om mee te doen in en met de wereld om je heen. Als je daar niet aan mee kunt doen, is dat gevaarlijk, raak je in een (sociaal) isolement of, erger, je wordt voor dom en simpel versleten.
Voorlezen aan je kinderen is niet alleen leuk, maar bevordert ook hun taalontwikkeling.
Gevaarlijk
Het niet kunnen lezen of onvoldoende kunnen begrijpen van handleidingen, veiligheidsvoorschriften en bijsluiters bij medicijnen is gevaarlijk voor op je werk, in het verkeer en voor je gezin. Hoeveel medicatiefout wordt hierdoor veroorzaakt per jaar?
Laaggeletterdheid kan leiden tot gevaarlijke situaties voor jezelf en voor anderen. Eigenlijk zou daarom elk bedrijf en instelling zijn medewerkers periodiek moeten toetsen op taal (en misschien ook rekenen). Hoeveel fouten worden gemaakt (en kosten het bedrijfsleven geld) door lees- en rekenfouten?
Het aannemen van voldoende goed opgeleid personeel is een topprioriteit voor elk bedrijf.
De vraag is natuurlijk hoe houd je als werkgever de werknemer goed opgeleid. Dat taal en in mindere mate rekenen daarbij een sleutel is, zal duidelijk zijn. Taal is net als metselen een vaardigheid die dient als middel.
Leren houdt in dat je een vaardigheid aanleert, gaat oefenen en in praktijk brengt. Vooral dat laatste onderdeel is erg belangrijk en moet je keer op keer doen. Door die vaardigheid te blijven gebruiken blijft hij tot in lengte van dagen op niveau.
Het omgekeerde geldt ook. Als je een vaardigheid, b.v. begrijpend lezen, niet of zelden gebruikt, raak je de vaardigheid kwijt. Als je de vaardigheid nooit helemaal goed onder de knie hebt gekregen, gaat dat sneller dan wanneer je er heel goed in was.
Oorzaken
Dat zijn ook de twee belangrijkste oorzaken van laaggeletterdheid. Ten eerste is taal op school onvoldoende goed aangeleerd. Als kind heeft men onvoldoende goed leren lezen. Ten tweede wordt er na de schoolperiode zelden of totaal niet meer gelezen. Door televisie en internet is de noodzaak om lezend nieuws en informatie te zoeken een stuk minder geworden.
Bij voorlezen, het maken van toetsen en het lezen van ondertitels bij b.v. het journaal moet je een bepaalde leessnelheid kunnen halen. Haal je dat niet dan zijn de gevolgen resp. ongedurige kinderen, slechte schoolresultaten omdat niet alle opgaven kunnen worden gemaakt door tijdtekort en desinteresse omdat je het verhaal niet meer kunt volgen.
Kortom
Bedrijven, overheid en instellingen zouden zich gezamenlijk moeten inspannen om laaggeletterdheid te voorkomen, omdat het gevaar kan opleveren op de werkvloer, in het verkeer en in het gezin. Bovendien kunnen ouders meer bijdragen aan de (taal)ontwikkeling van hun kinderen en het ontwikkelen van (meer) zelfvertrouwen bij zichzelf.